ارگونومی چیست؟ – تعریف ارگونومی به زبان ساده

در ابتدا ارگونومی را خیلی ساده تعریف می‌کنیم. ارگونومی فرایند طراحی یا تنظیم محیط کار، محصولات و سیستم‌هاست به طوری‌که با بدن افرادی که از آنها استفاده می‌کنند؛ متناسب باشد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت ارگونومی، تناسب ابزار و محیط با بدن انسان است. اگر چه بخش مهمی از ارگونومی مربوط به طراحی محیط‌های کار اداری یا طراحی وسایل و تجهیزات خودروها می‌باشد؛ اما باید توجه کرد که ارگونومی در طراحی هر وسیله‌ای که انسان با آن سروکار دارد، به کار می‌رود. علم ارگونومی (Ergonomics) که در آمریکا به آن فاکتورهای انسانی (human factor) می‌گویند، شاخه‌ای از علم است که هدف آن تشخیص توانایی‌ها و محدودیت‌های انسانی برای بهبود تقابل انسان با اجسام، سیستم‌ها و محیط است.

هدف علم ارگونومی چیست؟

هدف علم ارگونومی بهبود فضای کار و محیط برای کاهش ریسک و آسیب است. همان‌طور که تکنولوژی‌های جدید به‌وجود می‌آیند یا تغییر می‌کنند، نیاز برای اطمینان از هماهنگی ابزارها با بدن انسان بوجود می‌آید. با تغییر سبک زندگی بیشتر کارها در حالت نشسته انجام می‌شوند که به دنبال آن دردها و بیماری‌های اسکلتی عضلانی نیز افزایش یافتند؛ به طوری‌که کمر درد و بیماری‌های اسکلتی عضلانی به عنوان دلیل عمده ناتوانی در جهان شناخته شده‌اند. نشستن‌ غلط و طولانی فشار بسیار زیادی به ساختار اسکلتی عضلانی بدن وارد می‌کند؛ برای درست نشستن به تجهیزات ارگونومیک نیاز است. محصولات ارگونومیک اداری مانند پایه نگهدارنده مانیتور، پشتی طبی، زیرنشیمنی طبی می‌توانند فشارهای وارد بر مفاصل و عضلات را کاهش دهند و از دردها و بیماری‌های اسکلتی عضلانی بکاهند.

مطالعات پزشکی و آمار رو به رشد سردرد، کمر درد، گردن درد، درد دنبالچه، دیسک کمر و دیگر بیماری‌های ستون فقرات، خطرات ناشی از نشستن‌های طولانی و نادرست را اثبات کرده است. از این رو به تجهیزات ارگونومیک نیاز داریم. کاهش بهره‌وری، از کار افتادگی، افزایش ساعات غیبت از کار، خستگی زودرس، افسردگی و عدم رضایت‌مندی شغلی و … مشکلاتی است که به دنبال درد و بیماری برای کارمندان ایجاد می‌شود.

کاهش استرس، بهبود سیستم ایمنی بدن، خُلق و خو، تنفس و اکسیژن رسانی به مغز و افزایش اعتماد به نفس از اثرات قرارگیری بدن در وضعیت صحیح است. علاوه بر همه این تاثیرات مثبت فردی، توجه به بهبود وضعیت اقتصادی، افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های درمانی، سلامت کارکنان و همچنین احترام به کرامت انسانی باعث شده است استفاده از محصولات ارگونومیک به عنوان شاخصی از توسعه پایدار در نظر گرفته شود.

چرا ارگونومی مهم است؟

بر طبق Safe work Australian، هزینه کلی صدمات و بیماری‌های ناشی از کار 60 بیلیون تخمین زده شده است. تحقیقات اخیر نشان داده شده است که کمر درد معمول‌ترین بیماری مرتبط با کار است که کارمندان ادارات، کارگران ساختمانی و در بالاترین سطح کشاورزان با آن دست به گریبان هستند. هدف علم ارگونومی ایجاد محیط کاری ایمن، راحت و فعال است. ارگونومی با در نظر گرفتن محدودیت‌ها و توانایی انسانی در طراحی ابزار محیط کار از جمله سایز بدن افراد، قدرت، مهارت، سرعت، توانایی‌های حسی از جمله بینایی، شنوایی، به این مهم دست می‌یابد.

ارگونومی شاخه‌ای از علم است که پنجاهمین سالگرد آن در سال 1999 جشن گرفته شده است. برای کسب بهترین طراحی، ارگونومی از شاخه‌های زیر استفاده می‌کند:

• آنترومتری: سایز بدن، شکل، جمعیت و تغییرات
• بیومکانیک: عضلات، مفاصل، قدرت، نیروها
• فیزیک محیطی: صدا، نور، گرما، سرما، تشعشعات، ارتعاشات
• روانشناسی کاربردی: مهارت، یادگیری، خطاهای انسانی، تفاوت‌ها
• روانشناسی اجتماعی: گروه‌ها، ارتباط، رفتار

منبع: ergonomics.com.au