رشد سریع تکنولوژی، انسان را با خود همسو کرده است. نشستن‌های طولانی مدت، ساعات طولانی کار، استفاده از وسایل و تجهیزات الکترونیکی مثل کامپیوتر و لپ‌تاپ، همه انسان را به سمت تجربه یکجا نشینی و کم تحرکی سوق داده است. بدن ما برای این همه نشستن طراحی نشده است و در نتیجه تغییر سبک زندگی از حالت پرتکاپو و پرتحرک انسان در عصر کشاورزی به کم تحرکی و یکجا نشینی پیامدی جز آسیب و ناراحتی برای بدن انسان ندارد.
بعد از چندی انسان متوجه شد این نشستن‌های طولانی مدت و کم تحرکی، دردها و ناراحتی‌های بسیاری را به دنبال دارد. اینجا بود که علم ارگونومی با هدف ایجاد تناسب بین ابزار و محیط کار با بدن انسان پا به عرصه وجود گذاشت. ارگونومی با به کارگیری علوم مختلف سعی در معرفی، طراحی و ساخت تجهیزات و وسایل ارگونومی با بیشترین تطابق با بدن انسان دارد. علوم مختلفی چون آنتروپومتری، بیومکانیک، فیزیولوژی کار، فیزیولوژی محیط، فیزیک، طراحی صنعتی، روانشناسی در علم ارگونومی دخیل هستند. هدف نهایی علم ارگونومی افزایش بهره‌وری، راندمان، راحتی و سلامتی و همچنین کاهش دردها، ناراحتی و هزینه‌های ناشی از مشکلات سلامتی است. ارگونومی علمی فراگیر است که همواره انسان را در مرکزیت خود قرار داده و با ایجاد مداخلات سبب بهبود شرایط و محیط کار افراد می‌شود. تصمیم‌گیری درباره پیاده‌سازی و به کارگیری مداخلات ارگونومی در محیط کار فرایندی است که نیاز به سنجش فواید این مداخلات دارد. برای این منظور باید به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که آیا ارگونومی سرمایه‌گذاری است یا صرف هزینه؟
مداخلات ارگونومی؛ راه‌حل همیشگی
نگاهی به آمار و ارقام ناشی از مداخلات ارگونومی دلیل محکمی بر فواید بی‌شمار این مداخلات بر سلامت انسان، راحتی و بهره‌وری است. بر اساس آماری که سازمان بهداشت جهانی طی آخرین گزارش خود در سال 2021 درباره شیوع دردها و ناراحتی‌های اسکلتی عضلانی در افراد، منتشر کرده است، مشخص شد که بیش از 1 میلیارد نفر از دردهای کمری مزمن رنج می‌برند. درد گردن، درد مچ دست و همچنین دردهای زانو و لگن سلامتی تعداد بسیاری از افراد را دچار مشکل کرده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد مداخلات ارگونومی باعث کاهش 70 تا 84 درصدی اختلالات اسکلتی عضلانی، کاهش 75 تا 90 درصدی هزینه‌های سلامتی و کاهش 64 درصدی صدمات شغلی می‌شود. همچنین بر اساس نتایج تحقیقات انجام شده، مداخلات ارگونومی باعث افزایش 91 درصد عملکرد شغلی و افزایش 4/4 درصدی تولید و راندمان کاری افراد می‌شود.
غرامت‌های شغلی از مهم‌ترین معضلاتی است که صاحبان کسب و کار و کارفرمایان با آن مواجه هستند. برآوردها حاکی از آن است که شرکت‌های آمریکایی هر سال بیش از 20 میلیارد دلار، برای مطالبات غرامت کارگران ناشی از آسیب‌های اسکلتی عضلانی هزینه می‌کنند. با در نظر گرفتن پیدا کردن جایگزین برای کارکنان، از دست دادن بهره‌وری و افزایش حق بیمه، این هزینه بیش از دو برابر می‌شود. کارمندی که درد دارد، 5 ساعت و نیم از بهره‌وری خود را به دلیل ناراحتی از دست می‌دهد.
بر اساس مطالعه‌ای که توسط مرکز ملی اطلاعات بیوتکنولوژی منتشر شده است، رابطه مستقیمی بین درد مزمن و عملکرد عصبی شناختی وجود دارد. وقتی از عملکرد عصبی – شناختی افراد صحبت می‌کنیم منظور عملکردهای اصلی شامل توجه، حافظه، سرعت پردازش و عملکرد اجرایی افراد است. فرقی نمی‌کند محیط کارتان کجا و با چه شرایطی باشد؛ اختلال در عملکردهای عصبی شناختی، عملکرد شغلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال یک حسابدار مالیاتی فراموش می‌کند هزینه قابل توجهی را در اظهارنامه مالیاتی مشتری لحاظ کند. یک کارگر خط مونتاژ ممکن است در کنترل کیفیت محصول دچار خطا شود. یک کارگر ساختمانی که با ماشین‌آلات سنگین کار می‌کند ممکن است به ساختمان مجاور آسیب برساند.
اختلال در عملکردهای عصبی شناختی ناشی از درد مزمن می‌تواند منجر به اشتباهات جبران‌ناپذیر، نارضایتی مشتری و آسیب‌های بیشتر شود. اما حتی آسیب‌های موقت و جزیی که با درمان بهبود می‌یابند، می‌توانند باعث نقص‌های عصبی شناختی مشابهی شوند. به عنوان مثال، داروهای ضد درد و سایر داروهای تجویزی، اغلب عوارض جانبی مانند خواب‌آلودگی، آرام‌بخشی، گیجی و اختلال در تفکر ایجاد می‌کنند.
بنابراین، استفاده از ارگونومی برای کاهش خطر آسیب می‌تواند رضایت شغلی و عملکرد را بهبود بخشد. همان‌طور که کیفیت زندگی کارمند بدتر می‌شود باعث ایجاد استرس‌های شغلی شده و عملکرد شغلی را پیچیده‌تر می‌کند. درد مزمن باعث احساس اضطراب و ترس از دست دادن کار می‌شود. این احساسات بر تمام جنبه‌های زندگی افراد، از جمله شغلشان تأثیر منفی می‌گذارد.
به کارگیری مداخلات ارگونومی باعث کاهش قابل توجهی در هزینه‌ها و غرامت شغلی کارگران می‌شود. پیاده‌سازی مداخلات ارگونومی باعث کاهش غیبت‌های شغلی، کاهش خطای انسانی و حوادث، کاهش صدمات و جراحات می‌شود. مداخلات ارگونومی، طیف وسیعی از اقدامات و فعالیت‌ها از جمله آموزش اصول ارگونومی، طراحی و بازطراحی محیط و ایستگاه کاری بر اساس نیازهای شغلی و ابعاد آنتروپومتری افراد، استفاده از وسایل و تجهیزات با طراحی و ساختار ارگونومیک، ارزیابی‌های دوره‌ای و … هستند.
استفاده از مداخلات ارگونومی در محیط‌های کاری نه تنها هیچ هزینه‌ای ندارد بلکه نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود. انسان سالم، جامعه‌ای سالم را به ارمغان می‌آورد. حفظ سلامت نیروی کار منجر به افزایش بهره‌وری، درآمدزایی و افزایش راندمان می‌شود که منجر به افزایش تولید، افزایش گردش سرمایه و کسب درآمد می‌گردد. بر این اساس می‌توان نتیجه گرفت که ارگونومی و مداخلات ارگونومی نه تنها هزینه نیستند بلکه برای محیط، افراد، راندمان و کارایی نیروی کار، درآمدزایی و … بسیار مفید هستند.
دیدگاه کاربران