برای ما ایرانیان روزهای آخر سال، با بوی انواع شوینده و سفید کننده آمیخته شده است. روزهای خانه تکانی و آماده شدن برای استقبال از سال نو و بهار. اگر خانه تکانی با رعایت یک سری از نکات و استانداردها انجام نشود، سلامت را به خطر می‌اندازد و شیرینی رسیدن بهار را تلخ می‌کند.

در این مطلب به برخی از خطرات و آسیب‌هایی که ممکن است در اثر خانه تکانی به افراد وارد شود، اشاره می‌کنیم. این آسیب‌های احتمالی، به چند دسته تقسیم می‌شوند:

خطرات و آسیب‌های خانه تکانی:

1- آسیب تنفسی و ریوی

از آنجایی‌که ترکیبات بسیاری از مواد شیمیایی و فرآورده‌های شوینده و پاک‌کننده، بخارات سمی تولید می‌کنند که این مواد به ریه، مخاط دهان و بینی آسیب می‌رسانند. بنابراین در هنگام استفاده، باید پنجره‌ها باز نگاه داشته شوند تا هوا به‌خوبی در محیط جریان داشته باشد.

همچنین هنگام استفاده از انواع شوینده، باید از ماسک و دستکش استفاده کرد و از مخلوط کردن مواد شیمیایی مانند جوهر نمک و مواد سفیدکننده و لکه‌بر خودداری کرد زیرا بخار و گاز ناشی از این اختلاط بسیار سمی و حتی خفه کننده است. در صورت بروز هر گونه آسیب ریوی، به سرعت در معرض جریان هوای آزاد قرار گرفته و هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

2- آسیب دیدن چشم:

هنگام استفاده از انواع شوینده باید مراقب باشید تا بخار و گاز حاصل از آن وارد چشم نشود. اگر بخار یا مقداری از مواد شوینده وارد چشم شوند، التهاب، سوزش و قرمزی چشم را به دنبال دارند. برای جلوگیری از این اتفاق باید از عینک محافظ استفاده کنید. در صورتی‌که ماده‌ای وارد چشم شد، بلافاصله با آب معمولی و تمیز چشم را بشویید.

3- شکستگی

یکی از آسیب‌های رایج در فرآیند خانه تکانی، شکستگی‌ استخوان‌های دست و پا است. تعویض پرده، پاک کردن شیشه‌ها و به عبارتی تمیز کردن نقاط دور از دسترس مستلزم استفاده از نردبان است، اگر از نردبان استاندارد استفاده نکنید، احتمال سقوط از آن وجود دارد. بنابراین بهتر است از ایمن بودن پایه نردبان اطمینان حاصل کنید یا از نردبان دو طرفه استفاده کنید و از فردی بخواهید نردبان را برای شما نگه دارد.

یکی دیگر از عوامل بروز شکستگی، سُر خوردن است. پله‌ها و سطوح مرطوب احتمال سر خوردن کودکان و افراد سالمند را افزایش می‌دهد. بنابراین هنگام شستشوی کف و سرامیک، از کفش و دمپایی مناسب استفاده کنید و به سایر اعضای خانواده هم اطلاع دهید تا احتمال سر خوردن و به دنبال آن شکستگی، کاهش یابد.

4- آسیب دیدن کمر

یکی از شکایت‌های رایج در زمان خانه‌تکانی، کمردرد است. جابجا کردن اشیا سنگین، خم شدن‌های زیاد، توجه نکردن به وضعیت ایستادن هنگام کار و … برخی از دلایل بروز کمر درد حین خانه تکانی هستند. هنگام بلند کردن اجسام از روی زمین یا موقع جابه‌جا کردن آنها، قوز نکنید و پشتتان را صاف نگه‌ دارید. یک جابجایی استاندارد به این صورت است که زانوهایتان را خم کنید و برای تحمل وزن جسم به عضلات پای خودتان تکیه کنید. همیشه موقع بلند کردن اجسام سنگین، اول پاهایتان را به اندازه عرض شانه‌ باز کنید و بعد جسم مورد نظر را بلند کنید. همچنین برای جابه‌جایی باری با وزنِ بیشتر از ۲۰ کیلوگرم، حتما از فرد یا افراد دیگری، کمک بگیرید.

اگر قرار است مدت زمان زیادی سر پا بایستید، حتما از زیرپایی استفاده کنید، به‌طوری‌که یک پا بالاتر از پای دیگر قرار گیرد و به صورت تناوبی جای پا را عوض کنید.

اگر جسمی را بلند کردید، سعی نکنید با آن بچرخید، برای ایمنی بالاتر بهتر است بار را به بدنتان بچسبانید زیرا هر سانتیمتر دور نگه داشتن بار از بدن، فشار وارد بر کمر و مفاصل را به صورت تصاعدی بالا می‌برد. ایستادن و نشستن‌های طولانی و خم شدن، همچنین حرکات چرخشی ناگهانی در ناحیه کمر، عواملی هستند که می‌توانند آسیب‌های غیرقابل جبرانی به کمر وارد کنند.

5- آسیب دیدن دست

انجام یک سری حرکات تکراری و پشت سر هم، خم کردن مفاصل دست‌ها، جابجایی‌های سنگین در روزهای خانه تکانی عوارضی چون کشیدگی تاندون و کوفتگی مفاصل دست را به دنبال دارد. پزشکان معمولا به این حالت‌ها «آسیب فشار تکراری» می‌گویند. به‌طور کلی به درد یا آسیب ناشی از انجام حرکات تکراری و استفاده‌ی بیش از حد از یک ابزار، آسیب فشار تکراری (RSI یا Repetitive Strain Injury) می‌گویند.

انجام کارهای سنگین‌تر با انگشت‌ها نیز می‌تواند تشدید کننده روماتیسم مفاصل یا عامل بروز آرتروز انگشتان باشد. این حرکات در مچ دست نیز عوارضی ایجاد می‌کند که شایع‌ترین آنها یعنی «سندروم تونل کارپال» است که بر اثر ضربات و خم شدن مکرر مچ، روی عصب دست ایجاد می‌شود و گزگز و بی حسی انگشتان دست را به دنبال دارد.

برای در امان ماندن از هر گونه آسیب احتمالی بهتر است بعد از هر 10 دقیقه کار کشیدن از آرنج و شانه‌هایتان، کمی استراحت کنید. حین انجام کار و جابجایی‌ها، این قانون را مد نظر داشته باشید که مفاصل بزرگ‌تر را به کار بگیرید. یعنی اگر می‌توانید یک کیسه را با یک انگشت بلند کنید باید آن را با مفصل بزرگ‌تر، یعنی کف دست حمل کنید.

6- برق گرفتگی

یکی دیگر از آسیب‌ها و صدمات رایج در روزهای خانه تکانی، برق گرفتگی است. شستشوی لوازم برقی مانند لوستر، چراغ روشنایی، کلید، پریز و… یکی از دلایل رایج برق گرفتگی است. برای تمیز کردن هر گونه لوازم برقی و لوستر، حتما ابتدا برق را قطع کرده و تا زمانی که از خشک شدن آن اطمینان حاصل نکردید، جریان برق را وصل نکنید. هنگام تمیز کردن سایر نقاط هم حواستان باشد که روی کلید و سیم برق، آب ریخته نشود. هیچ وقت از جریان مستقیم آب برای تمیز کردن لوازم برقی استفاده نکنید.

اینها بخشی از رایج‌ترین آسیب‌های ناشی از خانه تکانی و کارهای خانه بودند. با رعایت نکاتی ساده می‌توانید آسیب‌های احتمالی را کاهش دهید و بهاری همراه با سلامتی داشته باشید. لازم است بدانید که بیشتر آسیب‌ها بر اثر انجام حرکات تکرار شونده یا فشار بر مفاصل ایجاد می‌شوند؛ بنابراین بین انجام حرکات و کارها، حتما زمانی برای استراحت قرار دهید، همچنین برای فشرده نشدن کارها، طبق یک برنامه‌ریزی و از چندین هفته قبل از سال نو خانه تکانی را شروع کنید و این فرآیند را حتما به‌صورت گروهی و با کمک دیگران انجام دهید. اگر در هر یک از مفاصل احساس درد داشتید، همان روز به پزشک متخصص مراجعه کنید؛ زیرا درمان به موقع از پیشرفت بیماری جلوگیری و فرآیند درمان را کوتاه‌تر می‌کند.